Czym jest przerost endometrium?

Wiele kobiet, słysząc słowo „endometrium”, błędnie kojarzy je z endometriozą. Tymczasem endometrium to fizjologiczna błona śluzowa wyściełająca wnętrze macicy, która zmienia swoją grubość w zależności od fazy cyklu. U młodych dziewcząt wynosi zaledwie 0,3–0,5 mm, podczas gdy u kobiet w fazie okołoowulacyjnej może osiągać nawet 7–10 mm. Po menstruacji zwykle wraca do około 3–5 mm.

Endometrium odpowiada za przygotowanie macicy do przyjęcia zarodka i jego utrzymanie. Gdy nie dojdzie do zapłodnienia, warstwa ta złuszcza się i jest wydalana podczas miesiączki. Jednak w niektórych przypadkach dochodzi do nieprawidłowego pogrubienia śluzówki, czyli właśnie przerostu endometrium.

Przerost endometrium – przyczyny

Przyczyny przerostu endometrium często wynikają z zaburzeń hormonalnych, przede wszystkim nadmiaru estrogenów przy niedoborze progesteronu. To właśnie hormonalna nierównowaga prowadzi do nadmiernego namnażania się komórek błony śluzowej macicy.

Do głównych czynników ryzyka należą:

• otyłość (tkanka tłuszczowa produkuje estrogeny),
• długotrwałe stosowanie terapii estrogenowej bez progesteronu,
• zespół policystycznych jajników (PCOS),
• choroby tarczycy i inne zaburzenia endokrynologiczne,
• guzy i torbiele jajników,
• uwarunkowania genetyczne.

Przerost endometrium — przyczyny, które odpowiadają za ten problem po menopauzie

Po menopauzie, gdy cykle miesięczne ustają, każda forma krwawienia z dróg rodnych powinna być traktowana jako sygnał alarmowy. U kobiet w tym wieku przerost endometrium bywa wynikiem nieprawidłowo prowadzonej terapii hormonalnej (z estrogenami), ale może być też objawem nowotworu.

Dlatego u kobiet po menopauzie diagnostyka przerostu endometrium jest szczególnie istotna. USG przezpochwowe pozwala ocenić grubość endometrium, a biopsja lub łyżeczkowanie umożliwiają dokładne rozpoznanie.

Jak wyglądają objawy przerostu endometrium?

Objawy nieprawidłowego rozrostu błony śluzowej macicy mogą być subtelne lub bardzo uciążliwe. 

Najczęściej należą do nich:

• zaburzenia cyklu miesiączkowego – nieregularne lub zbyt krótkie cykle, przedłużający się brak miesiączki,
• obfite, długotrwałe krwawienia miesiączkowe,
• plamienia pomiędzy miesiączkami,
• krwawienia po menopauzie.

Należy jednak pamiętać, że przerost endometrium może przebiegać bezobjawowo i zostać wykryty dopiero przypadkowo - podczas badania ginekologicznego.

Jak przebiega diagnoza przerostu endometrium?

Pierwszym krokiem w diagnozie jest wizyta u ginekologa. Lekarz przeprowadzi dokładny wywiad, a następnie wykona badanie USG przezpochwowe. To bezbolesna procedura, dzięki której można ocenić grubość endometrium i ogólny stan narządów rodnych. Jeśli specjalista uzna, że śluzówka macicy jest zbyt gruba, może zalecić pobranie wycinka do analizy histopatologicznej – poprzez tzw. łyżeczkowanie lub biopsję. W uzasadnionych przypadkach diagnostyka może być poszerzona o inne badania, w tym histeroskopię, która umożliwia ocenę jamy macicy przy użyciu cienkiego endoskopu.

Czy przerost endometrium to rak?

Przerost endometrium nie zawsze oznacza zmiany nowotworowe. Wyróżnia się dwa główne typy tego schorzenia: przerost bez atypii oraz przerost z atypią.

Pierwszy z nich charakteryzuje się nadmiernym rozrostem komórek, które zachowują prawidłową strukturę. Jest to forma łagodna, rzadko prowadząca do poważnych powikłań. Drugi – przerost z atypią – wiąże się z obecnością nieprawidłowych komórek o cechach atypii, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju nowotworu endometrium. Właśnie dlatego tak istotne jest przeprowadzenie badania histopatologicznego – to ono pozwala na dokładne określenie rodzaju zmian oraz zaplanowanie dalszego postępowania terapeutycznego.

Jakie metody leczenia stosuje się w przypadku przerostu endometrium?

Leczenie uzależnione jest od rodzaju przerostu, wieku pacjentki, jej stanu zdrowia oraz planów rozrodczych. W przypadku przerostu bez atypii często stosuje się leczenie farmakologiczne. Terapia hormonalna z wykorzystaniem progesteronu lub jego pochodnych ma na celu zahamowanie nadmiernego działania estrogenów i ograniczenie rozrostu śluzówki.

W sytuacjach, gdy zmiany są bardziej zaawansowane lub nie odpowiadają na leczenie hormonalne, lekarz może zdecydować się na łyżeczkowanie jamy macicy. Zabieg ten pozwala zarówno na usunięcie nadmiaru tkanki, jak i dokładną ocenę histopatologiczną. W przypadku przerostu z atypią, szczególnie u pacjentek po menopauzie lub tych, które nie planują ciąży, rozważane może być leczenie operacyjne – w tym histerektomia, czyli usunięcie macicy.

Czy endometrium zawsze trzeba usuwać?

Usunięcie endometrium lub całej macicy nie jest konieczne w każdym przypadku. Takie postępowanie zarezerwowane jest dla sytuacji, kiedy inne metody okazują się nieskuteczne lub istnieje wysokie ryzyko przekształcenia zmian w nowotwór. U wielu pacjentek skuteczne może być leczenie zachowawcze, które nie wiąże się z koniecznością interwencji chirurgicznej.

Możliwe powikłania nieleczonego przerostu endometrium

Nieleczony przerost endometrium może prowadzić do powikłań, w tym przewlekłych krwawień, które mogą skutkować niedokrwistością. Uporczywe dolegliwości miesiączkowe obniżają jakość życia i mogą wymagać bardziej inwazyjnych metod leczenia w przyszłości. Ryzyko nowotworzenia, zwłaszcza przy przerostach z atypią, stanowi dodatkowy argument przemawiający za regularną kontrolą ginekologiczną.

Endometrioza po cesarskim cięciu – jak ją rozpoznać?

W kontekście rozrostu błony śluzowej warto również wspomnieć o zjawisku, jakim jest endometrioza po cc. W niektórych przypadkach komórki endometrium mogą przemieścić się do blizny po cesarskim cięciu i tam zacząć się rozwijać. Takie zmiany, choć niezwiązane bezpośrednio z przerostem w jamie macicy, mogą dawać podobne objawy: krwawienia, ból w okolicy blizny, a nawet guzki podskórne. W diagnostyce tej formy endometriozy pomocne są badania obrazowe, takie jak USG czy rezonans magnetyczny (MRI), a także laparoskopowe badanie w celu potwierdzenia obecności ognisk endometrialnych w bliźnie.

Sprawdź również nasze artykuły nt. zapalenia endometrium oraz endometriozy pęcherza moczowego.

Ten artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje profesjonalnej porady medycznej. W przypadku jakichkolwiek objawów lub podejrzeń należy skonsultować się z lekarzem.