Histerektomia – co to jest i kiedy jest wskazana?

Histerektomia jest jedną z najczęściej wykonywanych ginekologicznie procedur zabiegowych. Szacuje się, że w samej Polsce przeprowadza się około 50-60 tys. zabiegów rocznie. Na czym polega?

Histerektomia jest zabiegiem polegającym na usunięciu macicy. Zakres operacji w dużej mierze uzależniony jest od wskazania do jej wykonania. Konieczna jest w ciężkich i nieuleczalnych przypadkach, wśród których wymienić należy:

• mięśniaki macicy,
• wskazania onkologiczne,
• endometrioza,
• obfite i krwotoczne miesiączki,
• wypadanie lub obniżenie macicy (choć Polskie Towarzystwo Ginekologiczne rekomenduje, aby histerektomia nie była rutynowym sposobem leczenia zaburzeń statyki narządów miednicy mniejszej w przypadku brak patologii w obrębie narządu).

Czym się różni histerektomia radykalna od częściowej?

Zabieg usunięcia macicy – w zależności od wskazań – może dotyczyć całego organu lub jego części. Decyzję o jego przeprowadzeniu podejmuje chirurg na podstawie indywidualnej oceny każdego przypadku. Wyróżnia się 4 rodzaje histerektomii: 

• histerektomia częściowa – zabieg polegający na usunięciu wyłącznie trzonu macicy,
• histerektomia całkowita – podczas zabiegu usuwana jest cała macica, łącznie z trzonem i szyjką,
• histerektomia całkowita z przydatkami – histerektomia całkowita polega na usunięciu całej macicy, a także jajników i jajowodów,
• histerektomia radykalna – podczas zabiegu usuwana jest cała macica, a także górna część pochwy i okoliczne węzły chłonne i naczynia.

Zabieg histerektomii może być wykonany z wykorzystaniem trzech różnych technik chirurgicznych – laparoskopowej, brzusznej lub pochwowej.

Histerektomia laparoskopowa – na czym polega?

Uważana jest za jedną z najmniej inwazyjnych technik operacyjnych. Charakteryzuje ją minimalny uraz chirurgiczny, a przede wszystkim minimalizacja ryzyka powikłań czy infekcji. W porównaniu z histerektomią brzuszną, metoda laparoskopowa cechuje się znacznie mniejszym bólem pooperacyjnym, krótszą hospitalizacją i krótszym procesem rekonwalescencji. Warto jednak wiedzieć, że w przypadku tego rodzaju operacji istnieje większe ryzyko uszkodzeń dróg moczowych i okolicznych narządów. 

Histerektomia laparoskopowa polega na wykonaniu od trzech do pięciu niewielkich nacięć w okolicy pępka, przez które wprowadza się kamerę endoskopową, za pomocą której obserwuje się wnętrze jamy brzusznej oraz zminiaturyzowane narzędzia chirurgiczne. W przypadku zabiegu wykonywanego z użyciem robota chirurg usuwa macicę zdalnie, za pomocą specjalnej konsoli. W zależności od rodzaju histerektomii macica może zostać oddzielona od pochwy i więzadeł, a gdy zabieg ogranicza się do samego trzonu macicy, wówczas ta oddzielana jest również od szyjki. Podczas zabiegu macica wewnątrz zostaje rozdrobniona na mniejsze kawałki, które wyjmuje się poprzez nacięcia w powłokach brzusznych lub przez pochwę.

Histerektomia pochwowa – co to?

Usunięcie macicy przez pochwę to metoda, która pozwala uniknąć widocznych blizn pozabiegowych, ale i sprzyja szybszej regeneracji. Stanowi alternatywę dla histerektomii brzusznej oraz laparoskopowej. Histerektomia pochwowa zalecana jest jako pierwszy wybór przy tego rodzaju operacjach, jednak nie każda pacjentka będzie kwalifikować się do tego zabiegu. Przeciwwskazaniem może być chociażby zbyt duża objętość macicy czy endometrioza w zaawansowanym stadium. Histerektomia przezpochwowa wiąże się także  ze  zmniejszonym ryzykiem powikłań związanych z gojeniem się rany pooperacyjnej.

Histerektomia brzuszna – kiedy jest zalecana?

Histerektomia brzuszna jest chirurgiczną metodą usunięcia macicy, która odbywa się przez nacięcie w jamie brzusznej. Chirurg wykonuje kilkunastocentymetrowe nacięcie wzdłuż linii spojenia łonowego lub nacięcie pionowe – od spojenia łonowego do pępka. Następnie po otwarciu powłok brzusznych usuwana jest macica, a w razie konieczności wykonywana jest histerektomia z przydatkami, usuwane są okoliczne węzły chłonne i część pochwy. Jest to metoda rekomendowana przede wszystkim kobietom, u których macica jest zbyt duża do zabiegu przezpochwowego. Przeciwwskazaniem mogą być natomiast zrosty po wcześniejszych operacjach brzusznych. Jednocześnie histerektomia brzuszna wiąże się ze znacznie większym ryzykiem powikłań niż w przypadku zabiegu pochwowego czy laparoskopowego. Zwykle pacjentki po wycięciu macicy i wydostaniu jej przez powłoki brzuszne muszą poddać się znacznie dłuższej hospitalizacji i prowadzić bardzo oszczędny tryb życia. W przypadku cięć pionowych także częściej dochodzi do trudniejszej regeneracji rany, co może skutkować przerastaniem blizny. Warto zaznaczyć, że niezależnie od drogi operacji zalecane jest odbycie fizjoterapii przedoperacyjnej, jak i pooperacyjnej, aby zminimalizować ryzyko powikłań pozabiegowych.