Czym jest zatrzymanie moczu?

Zatrzymanie moczu to stan, w którym osoba nie jest w stanie opróżnić pęcherza moczowego, mimo uczucia potrzeby oddania moczu. Nie jest to choroba, natomiast objaw, który może towarzyszyć różnym chorobom układu moczowego. Może występować w różnych formach i mieć różne przyczyny. 

• przewlekłe, niecałkowite zatrzymanie moczu – zjawisko, w którym chory ma zwykle możliwość częściowego opróżnienia pęcherza moczowego, jednak jakaś jego część stale zalega w pęcherzu, wobec tego ten nigdy nie jest do końca opróżniony, w pęcherzu pozostaje przynajmniej 100 ml moczu. Przewlekłe zatrzymanie moczu może prowadzić do poważnych infekcji układu moczowego,
• ostre zatrzymanie moczu – sytuacja, w której niemożność opróżnienia pęcherza pojawiła się nagle. Zazwyczaj mamy do czynienia z całkowitym zatrzymaniem, kiedy mocz w ogóle nie odpływa z pęcherza. Jest to sytuacja bardzo niebezpieczna, która może prowadzić do zatrucia organizmu i zagrażać zdrowiu, a nawet życiu. 

Częstym zjawiskiem jest również zatrzymanie moczu u starszej osoby. Z wiekiem, zachodzą istotne zmiany w funkcjonowaniu układu moczowego, mięśnie pęcherza ulegają osłabieniu, a problemy z układem nerwowym mogą dodatkowo potęgować trudności z oddawaniem moczu.

Zatrzymanie moczu – objawy

Objawy zatrzymania moczu wydają się oczywiste – chory mimo uczucia silnej potrzeby oddania moczu nie jest w stanie opróżnić pęcherza. W przypadku przewlekłego zatrzymania moczu często dochodzi również do nietrzymania moczu – może wystąpić kropelkowe nietrzymanie moczu i niekontrolowany wyciek. W takiej sytuacji poprawę komfortu może przynieść chociażby stosowanie wkładek chłonnych. Warto jednak wiedzieć, że w przypadku niecałkowitego zatrzymania moczu chory może zauważyć również trudności w rozpoczęciu mikcji i bardzo słaby strumień. Oprócz oczywistych objawów zatrzymania moczu może towarzyszyć mu również silny ból podbrzusza, dyskomfort związany z ciągłym parciem na pęcherz i ogólne pogorszenie samopoczucia. Przy ostrym zatrzymaniu moczu może dojść nawet do zaburzeń świadomości i utraty przytomności.

Zatrzymanie moczu – przyczyny

Wiemy już, jakie są objawy zatrzymania moczu, ale warto również wiedzieć, co może do tego doprowadzić. Czego objawem jest nietrzymanie moczu? Jakie są przyczyny problemów z oddawaniem moczu? 

Przyczyny zatrzymania moczu mogą mieć różne podłoża. Jedną z najczęstszych są choroby układu moczowego, ale także przyjmowanie niektórych leków. Nagłe zatrzymanie moczu może być również następstwem zwężenia czy niedrożności cewki moczowej. Zatrzymanie moczu u mężczyzn najczęściej spowodowane jest powiększeniem gruczołu krokowego i rozrostem stercza, natomiast u kobiet – choć niedrożność cewki występuje znacznie rzadziej niż w przypadku panów – do zatrzymania moczu może dojść w wyniku krwawienia z dróg moczowych, gdzie skrzepliny zatkają cewkę moczową, uniemożliwiając przepływ moczu. 

Do upośledzenia drożności cewki moczowej może dojść także w wyniku zabiegów operacyjnych. Zatrzymanie moczu po operacji może mieć związek na przykład ze znieczuleniem ogólnym lub znieczuleniem regionalnym, które wpływają na układ nerwowy, a w tym na nerwy kontrolujące pracę pęcherza. Zatrzymanie moczu po znieczuleniu może być również efektem osłabienia zdolności pęcherza do kurczenia się i spowolnienia motoryki układu moczowego. Co więcej – do problemów z opróżnianiem pęcherza mogą przyczynić się także urazy mechaniczne cewki, które mogą powstać w trakcie porodu drogą pochwową czy operacji w obrębie miednicy, przez co często dochodzi do zatrzymania moczu po wyjęciu cewnika. 

To jednak nie wszystko! Niedrożność cewki może być spowodowana także urazami bądź zapaleniem oraz kamicą moczową. 

Wśród innych przyczyn zatrzymania moczu wyróżnić możemy również:

• czynniki psychogenne,
• choroby neurologiczne – np. choroba Parkinsona lub stwardnienie rozsiane,
• zaparcia – zalegające masy kałowe mogą powodować zwężenie cewki moczowej,
• kamica moczowa – zalegające złogi mogą prowadzić do całkowitej lub częściowej niedrożności cewki,
• choroba nowotworowa układu moczowo-płciowego (np. rak cewki moczowej),
• obniżenie narządów miednicy mniejszej - wskutek którego może dojść do ucisku na cewkę moczową przez przemieszczone organy,
• osłabienie mięśni pęcherza moczowego – np. w wyniku starzenia się organizmu.

Zatrzymanie moczu – co robić?

Zatrzymanie moczu u dziecka, dorosłego człowieka czy zatrzymanie moczu w ciąży zawsze jest zjawiskiem niebezpiecznym dla zdrowia, a nawet życia. Jest to problem, którego nie można bagatelizować. Co robić, gdy zaobserwujemy zatrzymanie moczu u dziecka? Jakie kroki podjąć, gdy problemy z oddawaniem moczu będzie miała osoba dorosła? 

Pamiętajmy, że zatrzymanie moczu – bez względu na to, czy mamy do czynienia z ostrym zatrzymaniem moczu, czy dolegliwością o charakterze przewlekłym – zawsze jest objawem nieprawidłowości i sygnałem, że w naszym organizmie dzieje się coś niedobrego. Co więcej, całkowite zatrzymanie moczu może prowadzić do zatrucia organizmu toksynami, a nawet trwałego uszkodzenia nerek. Dlatego, gdy tylko zaobserwujemy problemy z mikcją, ból w podbrzuszu czy jakiekolwiek dolegliwości ze strony układu moczowego, konieczna jest pilna konsultacja ze specjalistą. Ten zleci konieczne badania diagnostyczne, przeprowadzi dokładny wywiad lekarski i dopiero na tej podstawie będzie mógł wdrożyć leczenie. Jego pierwszym etapem będzie odprowadzenie zalegającego moczu w pęcherzu za pomocą możliwie najmniej inwazyjnej metody, a następnie podjęcie ewentualnej farmakoterapii czy zabiegów chirurgicznych – w zależności od przyczyn schorzenia.