Budowa układu moczowego

Budowa układu moczowego pozwala mu na realizowanie swojej podstawowej funkcji oczyszczającej. W skład układu moczowego człowieka wchodzą nerki, moczowody, pęcherz moczowy oraz cewka moczowa. 

Mówi się, że na straży naszego zdrowia stoi krew. Ma ona za zadanie nie tylko dostarczanie tkankom tlenu i rozprowadzanie substancji odżywczych wchłoniętych z przewodu pokarmowego, ale odpowiada także za odprowadzanie produktów przemiany materii do nerek. Nerki leżące po obu stronach kręgosłupa zbudowane są z kolei z nefronów, które odpowiadają za filtrację krwi i wytwarzanie moczu. Do nich krew doprowadzana jest poprzez tętnicę nerkową. Przedostaje się ona do kłębuszków nerkowych, gdzie jest filtrowana. Przesączona w ten sposób woda i związki chemiczne tworzą tzw. mocz pierwotny, który do wydalenia musi zostać zagęszczony. Ten poddawany jest resorpcji, która polega na wtórnym wchłanianiu wody oraz substancji niezbędnych dla naszego organizmu. W ten sposób mocz ulega zagęszczeniu i znacznie zmniejsza też swoją objętość. 

Od każdej z nerek odchodzi moczowód – wąski i długi przewód, którym mocz spływa z miedniczek nerkowych do pęcherza moczowego, pełniącego rolę zbiornika na mocz. Zbudowany jest on z elastycznych mięśni gładkich, które w ramach wypełniania się uryną, rozciągają się. Wraz z wypełnianiem się pęcherza receptory umieszczone w jego ścianie wysyłają sygnał do mózgu, w efekcie czego odczuwamy potrzebę oddania moczu. Wówczas dochodzi do rozluźnienia mięśni dna miednicy i  skurczu mięśnia wypieracza pęcherza moczowego oraz wyprowadzenia moczu na zewnątrz poprzez cewkę moczową. Ta z kolei zaopatrzona jest w mięsień zwieracza, który nie tylko umożliwia wypływ moczu, ale zapobiega także problemom nietrzymaniu moczu np. podczas kaszlu czy kichania.

Układ moczowy męski

Budowa układu moczowego mężczyzny nieznacznie różni się od budowy układu żeńskiego. Choć elementy układu są dokładnie takie same zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, to różni je położenie pęcherza moczowego. U mężczyzn pęcherz zlokalizowany jest w miednicy, między spojeniem łonowym a odbytnicą. Jest on nieco większy niż u kobiet, a pod nim umieszczony jest gruczoł krokowy, który jest nie tylko ważnym elementem układu płciowego, ale również moczowego. To właśnie przez miąższ prostaty przechodzi cewka moczowa. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z przerostem prostaty, mogą pojawić się problemy ze strony układu moczowego, takie jak skąpomocz czy bezmocz. Warto również wiedzieć, że układ moczowy męski łączy się z układem płciowym na odcinku cewki moczowej. Ta u mężczyzn jest znacznie dłuższa niż u kobiet (jej długość wynosi od 15 do 20 cm) i służy nie tylko wydalaniu moczu, ale również odprowadzaniu nasienia.

Układ moczowy kobiecy

W przeciwieństwie do męskiego układu moczowego, układ moczowy kobiecy oddzielony jest od układu płciowego. Położony jest jednak w jego bliskim sąsiedztwie, co sprawia, że bardzo często dochodzi do przenoszenia między nimi różnego rodzaju infekcji. Pęcherz moczowy zlokalizowany jest nieco niżej niż u mężczyzn. Sytuuje się on między spojeniem łonowym a macicą i górną częścią pochwy. Jest mniejszy niż u panów, a kluczową różnicą w budowie układu moczowego żeńskiego i męskiego jest długość cewki moczowej.

W przypadku kobiet jest ona znacznie krótsza  – osiąga długość zaledwie 3-5 cm, jak i szersza, co sprzyja również częstszemu występowaniu zakażeń i infekcji dróg moczowych. Patogeny mają wówczas krótszą drogę do przebycia, w związku z czym szybciej trafiają do pęcherza, powodując różne dolegliwości. To dlatego kluczowe jest przestrzeganie podstawowych zasad higieny intymnej, uwzględniając nadrzędną – kierunek podcierania się czy mycia. Pamiętajmy więc, że prawidłowym kierunkiem mycia jest zawsze „od przodu do tyłu”, tak by uniknąć przenoszenia bakterii kałowych z okolic odbytu do pochwy i sromu. Dobrą praktyką jest podmycie po każdorazowym oddaniu stolca, ale także po stosunku płciowym oraz unikanie noszenia bielizny typu stringi.

Funkcje układu moczowego

Nasz organizm nieustannie pracuje. W jego komórkach zachodzi szereg procesów i przemian, w wyniku których powstaje wiele produktów odpadowych. Niektóre z nich mogą być bardzo szkodliwe, dlatego też konieczne jest ich cykliczne wydalanie. To właśnie dzięki filtrowaniu krwi nasz organizm jest w stanie pozbyć się zbędnych produktów przemian biochemicznych i metabolicznych, które oddajemy wraz z moczem. Jego wydalanie umożliwia z kolei sprawnie działający układ moczowy, który z racji swej funkcji nazywany jest także układem wydalniczym. Podstawowe funkcje układu moczowego nie ograniczają się jednak tylko do wydalania toksyn z organizmu. Mają również za zadanie utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej oraz wodno-elektrolitowej organizmu, dzięki czemu regulują także ciśnienie tętnicze. 

Pamiętajmy, że sprawnie działający układ moczowy człowieka jest kluczowy dla utrzymania dobrego zdrowia. W momencie, gdy budowa układu moczowego męskiego czy żeńskiego nie budzi żadnych zastrzeżeń, a ten działa prawidłowo, pozbywamy się toksyn z naszego organizmu. Co więcej – jesteśmy w stanie kontrolować wydalanie moczu, a w razie potrzeby opóźnić moment opróżnienia pęcherza. Powszechnym problemem jest jednak nietrzymanie moczu, czyli mimowolny wyciek moczu, do którego może dojść w różnych sytuacjach. Choć doraźnie możemy podnieść sobie komfort życia, stosując na przykład wkładki chłonne, zawsze warto skonsultować się z lekarzem, a następnie fizjoterapeutą urologicznym. Specjalista dopiero po przeprowadzeniu kompleksowego wywiadu lekarskiego i zleceniu koniecznych badań będzie mógł wdrożyć odpowiednie leczenie. Podstawą jest zazwyczaj ogólne badanie moczu oraz badanie mikrobiologiczne. Często zaleca się również przeprowadzenie badania urodynamicznego, które składa się między innymi z uroflowmetrii i cystometrii. Pierwsze jest badaniem służącym ocenie przepływu moczu przez cewkę moczową podczas jego oddawania, drugie natomiast skupia się na ocenie pęcherza podczas wypełniania.  Tego rodzaju badania mają służyć przede wszystkim znalezieniu przyczyn zaburzeń oraz nieprawidłowości w działaniu pęcherza moczowego. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat badania urodynamicznego, przeczytaj nasz artykuł pt.: “Badanie urodynamiczne – kiedy warto je wykonać?”.